Γράφει η Κατερίνα Μόσχου, Founder & Managing Partner στην Human2Human
Πώς να μιλήσουμε για τον πόνο που εκφράζεται στο πρόσωπο όχι ενός ανθρώπου, αλλά πολλών;
Πανδημία, φυσικές καταστροφές, περιβαλλοντική κρίση, εγκληματικές συμπεριφορές που βρίσκονται κάτω από τη μεμβράνη της ζωής σαν και αυτή που στοίχισε τη ζωή του Αντώνη Καρυώτη, ατυχήματα, παραβάσεις, κακοποίηση ζώων, προσωπικές απώλειες κ.λπ.
Είμαστε σε συλλογικό πένθος. Τι σημαίνει όμως αυτό;
Συλλογικό πένθος είναι όταν μια ομάδα ανθρώπων, μια κοινότητα, μια χώρα ή ακόμη και όταν η γη ολόκληρη, βιώνει μία απώλεια.
Απώλεια, δηλαδή;
Στο γλωσσάρι της ψυχολογίας εννοούμε τον θάνατο ενός προσώπου (οικείου ή μη), την ασθένεια, μια αλλαγή που μπορεί να συμβεί στο περιβάλλον μας, μια μετακόμιση, την βίαιη διακοπή της εργασίας, την αλλαγή εργασίας ή την αλλαγή τρόπου εργασίας (π.χ. work from home), έναν χωρισμό ή ακόμη και έναν βαρυσήμαντο αποχωρισμό.
Απώλεια, είναι ακόμα και οι μεταβάσεις της ζωής, οι θεωρητικά πιο ευχάριστες, όπως είναι ένας γάμος, η ενηλικίωση, μια συγκατοίκηση, σπουδές μακριά από τον τωρινό τόπο διαμονής, η πατρότητα, η μητρότητα, μια σπουδαία διάκριση, μια προαγωγή κ.λπ.
Υπόγειες δονήσεις εντός μας που διαταράσσουν τα θεμέλια της ύπαρξης μας. Χάνουμε τις συνήθειες μας. Χάνουμε αυτό που εμπιστευόμασταν, το οικείο μας.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο αναφοράς ματαιώνεται ακόμη και η ευκαιρία να βιώσουμε όλοι μαζί ως ομάδα, ως κοινότητα, ως κράτος, αισθήματα χαράς, ενθουσιασμού ή και περηφάνιας.
Για παράδειγμα, οι αθλητές που διακρίθηκαν σε παγκόσμιο επίπεδο το καλοκαίρι και ξεχώρισαν για τις επιδόσεις τους, όπως ο Μίλτος Τεντόγλου και η Αντιγόνη Ντρισμπιώτη, με πόσο δισταγμό μοιράστηκαν τη χαρά τους. Μια χαρά ποτισμένη με ενοχή και ντροπή, μιας και το συγκεκριμένο διάστημα η Ελλάδα πονούσε εξαιτίας των πυρκαγιών.
Και μέσα σε όλα αυτά, είναι και οι μικρές καθημερινές απώλειες, που τελικά είναι μικρές;
Σε αυτό το κλίμα από απώλειες που βιώνουμε συνεχώς, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πως κάθε απώλεια φέρνει πολλαπλά συναισθήματα. Δεν φέρνει μόνο θλίψη. Φέρνει και θυμό. Φέρνει και σύγχυση. Φέρνει και φόβο.
Σύμφωνα με την Elizabeth Kubler Ross, η απώλεια αφορά στα εξής πέντε στάδια: Την άρνηση, το Θυμό, την Διαπραγμάτευση, τη Θλίψη και τέλος την Αποδοχή της απώλειας.
Και τι κάνουμε όταν είμαστε σε πένθος; Τι μπορεί να μας βοηθήσει;
Για αρχή χρειάζεται να αναγνωρίσουμε τι μας συμβαίνει και να κάνουμε χώρο στην ευαλωτότητα μας καθώς… «δεν μπορείς να θεραπεύσεις αυτό που δεν επιτρέπεις να νιώσεις».
Παρόλο που αναφερόμαστε σε συλλογικό πένθος, ο κάθε άνθρωπος αισθάνεται αλλιώς και αυτό είναι εντάξει. Η «ποικιλία» ισχύει και εδώ. Ο καθένας και η καθεμία έχει το δικό του, της τρόπο έκφρασης και τον δικό του, της ρυθμό αναφορικά με την διαχείριση των συναισθημάτων.
Ακόμη, η συμπόνια και το καλό ενυπάρχουν γύρω μας και μέσα μας. Το να ψάχνει κανείς, δηλαδή, για την αντίστροφη συλλογικότητα με όποιον τρόπο μπορεί, είναι σαν να χορηγεί στον εαυτό του ένα παυσίπονο ζωτικής σημασίας.
Συλλογικότητα, λοιπόν, στο μοίρασμα των συναισθημάτων. Συλλογικότητα στην καλοσύνη και την συμπόνια!
Ο άνθρωπος γεννήθηκε για να ξεπερνά τον άνθρωπο και να μοσχοβολά ανθρωπιά!
Είμαστε όλοι λυπημένοι και είμαστε όλοι μαζί σε αυτό.
Όπως ανέφερε ο Νίκος Καζαντζάκης, «Κάμε τις φλόγες που σε καίνε φως, για να μην αγριέψει η ψυχή. Η ψυχή μπορεί τα αδύνατα, μην ακούς τους φρόνιμους».
