Γράφει η Κατερίνα Μόσχου, Founder & Managing Partner της Human2Human.
Όλο και πιο συχνά στις ημέρες μας, ακούμε κάποιον, κάποια να μοιράζεται μαζί μας «το πόσο μόνος, μόνη νιώθω στην εργασία μου, στην οικογένεια μου κ.λπ.».
Η έλλειψη μιας «αγκαλιάς» για να χωρέσει ο άνθρωπος το δύσκολο του και να αφεθεί προκειμένου να πάρει χάδι, τρυφερότητα, αγάπη και συμπόνια για να ανακουφιστεί από το ανυπόφορο συναίσθημα της μοναξιάς που βιώνει, έρχεται με περιορισμούς. Υπάρχουν αγκυλώσεις.
Πώς όμως φτάσαμε εδώ; Τι μας συνέβη και από κοινωνικά όντα, οδηγούμαστε σε σπηλιές σκοτεινές και υγρές που μυρίζουν μοναξιά και απαισιοδοξία;
Τι είναι ο σύγχρονος άνθρωπος να κάνει αλλιώς, ώστε να επανασυνδεθεί με την κοινωνική και φωτεινή του πλευρά, ώστε να παραμείνει δημιουργικός και να απολαμβάνει τις σχέσεις του και τις συνεργασίες του;
Πολλά έχουν γραφτεί και ειπωθεί για το συναίσθημα της μοναξιάς και πολλά θα συνεχίσουν να γράφονται και να λέγονται, έως ότου η ενόραση του σύγχρονου ανθρώπου ενισχυθεί για να μπορέσει έπειτα να μετακινηθεί «στην ομάδα, στην κοινότητα».
Όπως λέγανε και οι αρχαίοι Έλληνες «άμα ο άνθρωπος, άμα και ομάς», που σημαίνει πως οι άνθρωποι έχουν κοινές ανάγκες ή και επιθυμίες και όταν συνενώνονται ή συνεργάζονται, μπορούν να πετύχουν κάτι. Η φράση από μόνη της έρχεται να μας υπενθυμίσει την αξία της αλληλεγγύης μεταξύ των ανθρώπων.
Ας σταθούμε λιγάκι σε αυτό και ας αναλογιστούμε πού βρισκόμαστε σε σχέση με το παραπάνω; Τι πραγματικά συμβαίνει με την ποιότητα των κοινωνικών μας επαφών; Πόσο δραστήριοι είμαστε; Είμαστε;
Και, εφόσον είμαστε δραστήριοι, είμαστε και συναισθηματικά διαθέσιμοι και ανοιχτοί σε ένα πιο ουσιαστικό πλησίασμα με τα άτομα που μας περιβάλλουν, οικεία και μη;
Για να περάσουμε από την αδράνεια στην δράση σε ό,τι αφορά την κοινωνική μας ενεργοποίηση και επανασύνδεση με τον εαυτό και τους γύρω μας, χρειάζεται αρχικά να ανακουφιστούμε.
Πώς θα το πετύχουμε αυτό; «Ευτυχώς έχουμε την τέχνη για να μην πεθάνουμε από την πραγματικότητα», είχε εύστοχα αναφέρει ο Φρίντριχ Νίτσε, σημαντικός Γερμανός φιλόσοφος, ποιητής, συνθέτης και φιλόλογος.
Πώς όμως άραγε η τέχνη και οι τέχνες γενικότερα, μπορούν να απαλύνουν το αίσθημα της μοναξιάς, που τόσο έντονα οι περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν στις σύγχρονες κοινωνίες;
Μιας και μιλάμε για λιμάνια και βρισκόμαστε σε ελληνικά χωρικά ύδατα, ας αξιοποιήσουμε έναν άλλο καλλιτέχνη και μεγάλο ποιητή, πεζογράφο, μεταφραστή και ναυτικό. Τον ξεχωριστό Νίκο Καββαδία, που μίλησε μέσα από την τέχνη του για το συναίσθημα της μοναξιάς.
Σε ένα από τα έργα του το, το Μαραμπού συγκεκριμένα, ο ποιητής περιγράφει την απομόνωση και την μοναξιά σαν ένα αδιάκοπο ταξίδι με τον εαυτό.
Χαρακτηριστικοί είναι οι παρακάτω στίχοι:
«Μ’ απόψε, τώρα που έπεσεν η τροπική βραδιά,
και φεύγουν προς τα δυτικά των Μαραμπού τα σμήνη,
κάτι με σπρώχνει επίμονα να γράψω στο χαρτί,
εκείνο, που παντοτινή κρυφή πληγή μου εγίνη.»
Αποτελεί γεγονός πως, η ένταση του πόνου που έχει το συναίσθημα της μοναξιάς, γίνεται τέχνη και εκφράζεται μέσα από την εμπειρία του ναυτικού στο συγκεκριμένο ποίημα. Ένα αδιάκοπο αλισβερίσι με το σκοτάδι, τη σιωπή και το ανείπωτο του ανθρώπου συναίσθημα, είναι η μοναξιά.
Όταν κάποιος ζει αποκομμένος από το συναισθηματικό του κόσμο, ακόμη και εάν είναι αρκετοί αυτοί που τον περιβάλλουν, είναι σαν να ταξιδεύει αδιάκοπα μονάχος σε άγρια πέλαγα δίχως να μπορεί να εντοπίσει έναν « φάρο ελπίδας» για να προστατευτεί και να ησυχάσει.
Όμως η μοναξιά είναι μόνο πόνος; Ο Νίκος Καββαδίας, για παράδειγμα, μετέτρεψε τον ψυχικό πόνο σε τέχνη, όπως άλλωστε και πολλοί άλλοι, καλλιτέχνες ή και μη.
Άραγε η μοναξιά μπορεί να μετατραπεί σε δύναμη και δημιουργικότητα;
Είναι πολλοί που έχοντας ταξιδέψει στη θάλασσα της μοναξιάς τους, κατάφεραν να ανακαλύψουν μαργαριτάρια, σαν και την καρδιά του ανθρώπου. Δηλαδή, να δούνε τόσο τους φόβους τους, όσο και τις επιθυμίες τους και, να κάνουν κάτι για αυτό!
Είναι μια ευκαιρία για αυτογνωσία. Όταν ερχόμαστε σε επαφή με τον εαυτό μας, μπορούμε να κοιτάξουμε μέσα μας και να αναγνωρίσουμε τις ελπίδες και τα όνειρά μας που έχουν μείνει σιωπηλά. Μπορεί να είναι ο χρόνος που χρειαζόμαστε για να βρούμε τη δική μας φωνή σε έναν κόσμο γεμάτο θόρυβο.
Ίσως, τελικά, η μοναξιά να είναι απλά μια πύλη προς την ανακάλυψη του αυθεντικού μας εαυτού μας και της διερεύνησης των σχέσεων που διατηρούμε με τους άλλους.
Η μοναξιά μοιάζει με μια συναισθηματική καταιγίδα που πολλές φορές μοιάζει αβάσταχτη.
«Νομίζω πως θε να ‘πρεπε να σταματήσω εδώ.
Τρέμει το χέρι μου, ο θερμός αέρας με φλογίζει.
Κάτι άνθη εξαίσια του ποταμού βρωμούν,
κι ένα βλακώδες Μαραμπού παράμερα γρυλίζει.»
Όμως, σε αυτή την αίσθηση της απομόνωσης, κρύβεται και μια ευκαιρία. Είναι η στιγμή που μπορεί ο άνθρωπος να ανακαλύψει δυνάμεις που δεν ήξερε ότι είχε.
Φαντάσου τη μοναξιά σαν έναν προσωρινό επισκέπτη, που όχι δεν σου κρύβει τη χαρά, μα έρχεται για να σου δίνει χώρο να σκεφτείς, να νιώσεις και να επανασυνδεθείς με τον εαυτό σου. Αυτές οι στιγμές ησυχίας μπορεί να είναι ευκαιρίες για αυτογνωσία. Μπορείς να εξερευνήσεις τα όνειρά σου, τις επιθυμίες σου και τις κρυφές σου σκέψεις.
Θυμήσου πως δεν είσαι εσύ και η μοναξιά σου μόνο. Πολλοί άνθρωποι βιώνουν το ίδιο με εσένα και είναι εντάξει να το συμπεριλάβουμε.
Πρόσφατα σε μια συνεδρία μου, άκουσα από έναν θεραπευόμενο μου, πως: «…νιώθουμε το ίδιο οι άνθρωποι και όμως παραμένουμε δειλοί μπροστά στην επιθυμία μας… και, έτσι θεριεύουν οι φόβοι μας που μας θέλουν χωριστά…».
«Ένα ακόμη οχυρό», του απάντησα με τη σειρά μου, ζεσταίνοντας -όσο μπορούσα- το χρώμα της φωνής μου.
Η ζωή είναι γεμάτη ανθρώπους που επίσης αναζητούν σύνδεση. Κάθε νέο ταξίδι που κάνεις για να μοιραστείς τα συναισθήματά σου, με προοπτική να προσεγγίσεις κάποιον ή να συμμετάσχεις σε μια δραστηριότητα, είναι μια κατάκτηση. Είναι μια μετά-ΚΙΝΗΣΗ, που ναι, φέρνει και συγ(Κ)ΙΝΗΣΗ.
Συνέχισε να μετακινείσαι! Άλλαξε θέση καθώς έτσι αλλάζει και η θέαση που έχεις για τον εαυτό σου και τον κόσμο. Θα το εντάξεις στο ρεπερτόριο σου, έτσι δεν είναι;
Ανεξάντλητο το θέμα γύρω από τη μοναξιά που κάνει φωλιά στις σύγχρονες κοινωνίες. Και πόσα μπορεί κανείς να μοιραστεί ακόμη;
Έννοια σου και στα επόμενα ταξίδια με το Καλοτάξιδο μας, θα χαράξουμε πορεία για πιο χρωματιστά λιμάνια για να ανακαλύψουμε πολύτιμα «θαλασσινά κοχύλια», με προοπτική να στολίσουν, όχι το χώρια, μα το μαζί!
